به گزارش گروه بین الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ همزمان با نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه گمانه زنی ها نسبت به آینده سیاسی این کشور بر اساس داده‌های آماری تحلیلی و نظر سنجی ها، از حساسیت ویژه‌ای برخوردار شده است.
انتخابات 14 می ترکیه که از آن به «انتخابات قرن» نام برده می‌شود، پیچیده‌تر از هر دوره دیگری است چراکه سرنوشت آن منشأ تحول بزرگی برای بافت سیاسی و اجتماعی ترکیه و در صحنه منطقه‌ای و بین المللی خواهد بود.
در یک سوی این آرایش انتخاباتی رجب طیب اردوغان به رهبری حزب عدالت و توسعه و با سابقه بیست ساله بر مسند قدرت در ترکیه قرار دارد و در مقابل او ائتلافی متشکل از شش حزب به رهبری حزب جمهوری خواه خلق موسوم به ( CHP) و شخص قلیچ دار اوغلو ایستاده است.
در این گزارش قصد داریم تا ضمن مرور آخرین نتایج نظرسنجی های انتخاباتی موسسه ORC که دقیق ترین پیش بینی را در سال 2018 انجام داده است به شرح و تفصیل ابعاد مختلف سیاسی در این انتخابات بپردازیم.
نظر سنجی موسسه ORC
طبق آخرین داده های نظرسنجی این موسسه در روزهای 8 تا 10 اردیبهشت که بصورت حضوری از 3950 نفر صورت گرفته است، رجب طیب اردوغان با 44.6 درصد از آرا و کمال قلیچداراوغلو با 48.0 کسب نموده اند که بر اساس این نظر سنجی اردوغان در آستانه شکست قرار گرفته است. بر اساس این آمار رقابت شدیدی بین اردوغان و قلیچداراوغلو در گرفته است، در سرمقاله هفته نامه اکونومیست آمده است که قلیچداراوغلو وعده استقلال بانک مرکزی، تورم تک رقمی و روابط گرم با غرب را داده است.
گزارش روزنامه حریت
روزنامه حریت، طی آخرین نظر سنجی خود در 25 تا 28 آوریل از 3005 نفر انجام داده است به ترتیب آرا رجب طیب اردوغان با 51.4 و رقیب او کامل قلیچدار را 48.6 ارزیابی نموده است که بر اساس این آمار اردوغان در این نظر سنجی بیشتر است و پیش بینی می‌کند که او برنده است، البته در پایان این گزارش آمده است که احتمال آنکه انتخابات به دور دوم سپرده شود زیاد است.
سیر نظرسنجی‌های یک سال گذشته مؤسسات مطالعاتی مختلف درباره انتخابات ترکیه به طور قابل ملاحظه‌ای نزدیک و حتی شبیه به یکدیگر بوده است. مؤسسه پژوهشی «یونیلم» در ترکیه ژانویه 2022 هنگامی که فشارهای اقتصادی رو به افزایش بود، نظرسنجی‌ای را با این عنوان که به کدام اتحاد رأی می‌دهید؟ انجام داد که در آن درصد آرای اتحاد جمهوری خلق و حزب خوب هشت درصد بیشتر از ائتلاف حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی نشان می‌دهد.
در این نظرسنجی آرای دیگر گروه‌های مطرح منتقد ائتلاف حاکم را 15 درصد است و کسانی هم که بلاتکلیف یا مایل به شرکت در انتخابات نیستند هم آورده است که رقم قابل توجهی را شامل می‌شود.
مؤسسه «یونیلم» در ابتکار دیگری در همان تاریخ پرسشی با این عنوان که کدام حزب مشکلات ترکیه را حل می‌کند؟ مطرح کرده بود و نتایج نظرسنجی جالب است و بیشتر شرکت‌کنندگان در آن حزب عدالت و توسعه را مناسب دانسته‌اند.
با این حال نباید فراموش کرد که به ابتنای آمار ها و نظرسنجی‌های مختلفی که در روزهای اخیر در داخل و خارج از ترکیه در خصوص انتخابات صورت گرفته است نتیجه را پیش بینی کرد. برخی از منتقدان و بد بینان به ساختار سیاسی حکمرانی در ترکیه اساسا جوهره دموکراسی در این کشور را ضعیف و کم‌رنگ تر از آن می‌دانند که با توجه به رسوخ و نفوذی که اردوغان در این کشور دارد و همچنین خطرهای مختلفی که شخص او را در صورت باخت در انتخابات تهدید می‌کند به سادگی شکست در انتخابات آتی را بپذیرد و حتی برای راه‌های بدیل و تلاش های دیگر نیز چاره نیندیشه باشد.
برخی دیگر معتقدند که اردوغان یک رهبر محبوب در ترکیه است ولی محبوبت وی در سال‌های اخیر با توجه به مشکلات سیاسی و اقتصادی ( تورم دو رقمی ) و... که برای کشور و مردم حاصل است روندی نزولی را طی می‌کند. در انتخابات ریاست جمهوری 2018، اردوغان 52 درصد آرا یا حدود 26 میلیون رای را به دست آورد اکنون نیز اردوغان برای پیروزی در انتخابات باید بیش از 26 میلیون رای را که در سال 2018 به دست آورد، زیرا جمعیت رای دهنده ترکیه افزایش یافته است. مشکل این است که اردوغان اکنون با یک زمینه سیاسی کاملا متفاوت نسبت به گذشته مواجه است که این کار را بسیار دشوار می کند.
صف بندی احزاب سیاسی
با نگاهی به تجربه تاریخی ترکیه بویژه در تحولات سیاسی اجتماعی بیست و اندی ساله که با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در این کشور رخ داده به نظر می رسد حزب مزبور با رهبری اردوغان کار ساده ای برای پیروزی در انتخابات را ندارد.
رقیب سنتی و جدی حزب عدالت، یعنی حزب جمهوری خواه خلق و دیگر احزاب خرد اعم از احزاب کرد و چپ و مستقل به این جمع بندی رسیده اند که به تنهایی و به این زودی ها قادر به شکست اردوغان نخواهند بود.
اما نکته امیدوار کننده برای مخالفان اردوغان و حزب مقابل آن است که ائتلاف مخالفان در مهم‌ترین از نظم و اتحاد نسبی کم‌سابقه‌ای تقریبا که میان همه طیف‌های منتقد اردوغان شکل گرفته است برخوردارند و دیگر از آن پریشانی رویکردی که مخالفان در انتخابات ریاست‌جمهوری 2018 داشتند، خبری نیست.
در آن زمان اردوغان توانست با استفاده از ناهماهنگی و نبود انسجام میان گروه‌های رقیب و با توجه به فضای ملی‌گرایانه داخلی و سیاست خارجی تهاجمی ترکیه به‌ویژه در قبال سوریه بر پنج رقیب دیگر خود یعنی محرم اینجه، مرال آکشنر، صلاح‌الدین دمیرتاش، تمل کاراملا اوغلو و دوغو پرینچک پیروز شود، اما اکنون اوضاع نسبت به قبل بسیار متفاوت است، دولت فعلی آنکارا در اقدامی به منظور ترمیم درآمد کارکنان دولتی برای دومین بار از ابتدای سال میلادی جاری تصمیم به افزایش حقوق و دستمزدها گرفته است.
این اقدام شاید یک تاکتیک مؤثر انتخاباتی از سوی عدالت و توسعه باشد و اردوغان با وعده تک‌رقمی‌کردن نرخ تورم می‌خواهد این‌گونه به رأی‌دهندگان اطمینان دهد که حتی در این شرایط نیز هرگونه بهبود وضع اقتصادی ترکیه تنها از کانال برنامه‌های او میسر و ممکن است؛ اما فشار اقتصادی و نوسانات مالی چند سال اخیر در ترکیه بر زندگی طبقه متوسط و فقیر چنان بوده که باورپذیری این وعده‌ها را کمی دشوار کرده است. به‌ویژه آنکه وعده یک‌رقمی‌کردن نرخ تورم ترکیه در دو سال آینده از سوی جبهه مخالفان هم داده شده است.
دلایل موافقان اردوغان
اگرچه افت شاخص های اقتصادی و تورم فزاینده چند سال اخیر که با آغاز پاندمی کرونا و اجرای برخی سیاست های اقتصادی دولت وضعیت و محبوبیت حزب عدالت و توسعه را با چالش هایی مواجه کرده، با اینحال بسیاری ار طرفدارانش بر این باورند ترکیه با رهبری اردوغان به زودی از عهده این مشکلات بر خواهد آمد و رشد اقتصادی سابق بازخواهد گشت.
نکته ی دیگر در رابطه با حزب عدالت که حتی مهمتر از بحث توسعه اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد نفوذ اجتماعی بالای این حزب در میان بدنه ی اجتماعی ترکیه است؛ با این توضیح که سیاست ها و رویکردهای فرهنگی اجتماعی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه جذابیت بیشتری برای جامعه ی ترکیه که بخش اعظم آن را مسلمانان سنتی تشکیل می دهند درمقایسه با احزاب لائیک و غرب گرا- داشته است.
حزب عدالت و توسعه از یک منظر نماد بازگشت از لائیتیسه و کمالیسم به سنت اسلامی-ترکی پس از تاسیس جمهوری و برآمدن آتاتورک بوده است. این حزب توانسته رویای تاریخی اسلامگرایان و عثمانی دوستان ترکیه را که پیش از آن احزابی نظیر رفاه و فضیلت موفق به انجام آن نشدند، پس از قریب به هفتاد و اندی سال تحقق ببخشد.
سیاست های این حزب در طی این دو دهه، سیمای ترکیه را از کشوری غرب گرا و اتحادیه ی اروپایی به کشوری اسلامی و تا حدودی شرقی درآورده است. سیاست هایی نظیر لغو ممنوعیت پوشش اسلامی زنان در ادارات و مدارس، تاسیس مدارس دینی بیشمار، اصلاح محتوای کتب درسی، تاکید بر رفتارهای دینی نظیر ترویج حجاب و مراسمات دینی، احیای سنت وقف، بازکردن درهای ترکیه به روی گردشگران مسلمان و توسعه روابط با کشورهای عربی-اسلامی باعث خشنودی بخش مهمی از جمعیت کشور شده است.
در پایان می‌توان گفت که با وجود مطالبی که آورده شد و با عطف به داده ها و نظرسنجی‌ها آنچه که در میدان اتفاق خواهد افتاد بطور مطلق قابل پیش بینی نیست از این رو است که این انتخابات برای ترکیه حیاتی است و نشان از اهمیت فوق العاده آن برای معادلات منطقه و بین الملل خواهد بود.
گزارش از محمد جهاد
